گشت و گذار در دره پیام در کلیبر ، عکس - تاورنا

سوال اولی که می خواهیم به آن پاسخ دهیم این است دره پیام در کلیبر دقیقا کجاست و دارای چه پیشینه و تاریخی است؟ دره پیام در کلیبر استان آذربایجان شرقی قرار گرفته است. البته در کنار این دره، یک قلعه تاریخى به همین نام یعنی قلعه پیام نیز قرار گرفته است.

همانطور که در مقدمه هم گفتیم، دره پیام در تابستان، خیلی بیشتر از فصل های دیگر مورد استقبال توریستان و دوستداران طبیعت قرار می گیرد اما این به آن معنا نیست که در دیگر فصل ها کسی به این دره زیبا و خوش منظره نمی رود. دره پیام، دره وسیعی است که از شمال تا جنوب شهرستان کلیبر گسترده شده و محل عبور رودخانه ای در بستر خود نیز هست.

با این که دره و محیط طبیعی اطرافش برای حضور خانواده ها مناسب است اما در این میان توجه داشته باشید که کوه های موجود در دره پیام در کلیبر پرتگاه هایی بسیار خطرناک دارند که در اثر فرسایش طبیعی به شکل ایوان های عظیم و کوچک با دیواره های صخره ای درآمده اند، به همین خاطر به شما پیشنهاد می کنیم که در هنگام حضورتان در این دره جانب احتیاط را حتما رعایت نمایید و بدون همراه داشتن وسایل ایمنی به این دره و ارتفاعات آن اصلا نروید.

مختصری از دره پیام در کلیبر

البته این پرتگاه ها فقط خاصیت خطرناک بودن ندارند بلکه، همین فرسایش باعث شده است که بگردد تا با استفاده از این موقعیت طبیعی بر روی سکوهای آن و در 3 ردیف مختلف، استحکامات مختلفی نیز ساخته گردد.

از معماری قلعه و سنگ های لاشه ای به کار رفته در ساخت آن و همچنین سفال های به دست آمده از این محل معین است که این قلعه از استحکامات دوره پیش از اسلام به ویژه در زمان حکومت سلسله اشکانیان بوده است.

از جمله خصوصیات این دره سبز و زیبا این است که هم دسترسى به آن مناسب است و هم کشتزارهای گسترده و مراتفع فراوان و همچنین درختان فراوان میوه در خود دارد که با قرار دریافت تمامی این مزیت ها در کنار یکدیگر، دره پیام در کلیبر را بسیار زیبا و منحصر به فرد نموده است. البته در همین قسمت باید متذکر شویم که علاوه بر دره پیام در این منطقه دره ها و مناطق دیگری نیز وجود دارد که با این که در نقاط کوهستانی قرار گرفته اند اما بسیار معروف و محبوب در نزد توریستان هستند.

از جمله این دره ها مى توانیم به دره یکان در قسمت شمال غربی مرند، دره زنوز در شمال شرق مرند و دره جوشون در غرب منطقه ورزقان اشاره نمود که هر کدام داراى ویژگى هاى خاص سیاحتى و توریستی بسیاری در خود می باشند.

بالاتر اشاره نمودیم که در این دره، قلعه ای وجود دارد که قلعه پیام نام دارد. در واقع قلعه پیام که به آن قلعه پیکان نیز می گویند، در کنار جاده اهر به کلیبر واقع شده است. فاصله قلعه پیام از کلیبر 13 کیلومتر و از قلعه بابک 18 کیلومتر است.

قلعه پیام بر روی تپه بنا شده است. بر اساس تخمین باستان شناسان، این قلعه تاریخی احتمالاً در قرن های اولیه ورود اسلام به ایران به عنوان یکی از پایگاه های بابک خرمدین مورد استفاده قرار می گرفته است. از ساختمان های قلعه آثار کمی باقی مانده و بیشتر آن ها تخریب شده اند. یکی از نکات جالبی که درباره این قلعه وجود دارد این است که از این قلعه به راحتی بر تمامی راه های ورود و خروج شهر کلیبر راه وجود داشته است.

گردنه اله مجی هم نیز در روبه روی این بنا است. درباره این قلعه نکته ای وجود دارد، همانطور که از اسم این قلعه معلوم است و برای شما هم معین شده است که وظیفه این قلعه، نگهبانی و همچنین اطلاع رسانی ورودی شهر باستانی بَر یا همان کلیبر کنونی بوده است. قلعه پیام کلیبر، یکی از 15 اثری است که در پنجمین همایش ملی شورای سیاست گذاری ثبت میراث فرهنگی در استان البرز در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.

شهر کلیبر

حال بیایید تا با کلیبر زیبا آشنا شویم. کلیبر شهری است در مرکز شهرستان کلیبر که در استان آذربایجان شرقی قرار گرفته است. بیش از 40 سال پیش بود که این شهرستان آبادی و دهکده ای بوده و جمعیت ساکن در آن حدود 2 هزار تن اما، امروزه این شهر بیش از 15 هزار نفر در خود جمعیت دارد.

کلیبر زیبا در812 کیلومتری شمال غرب تهران، 210 کیلومتری شمال شرق تبریز و 63 کیلومتری شمال غرب اَهَر قرار گرفته است. آب و هوای معتدل کوهستانی شهر کلیبر، بسیار دل انگیز و جان بخش است و همین اعتدال سبب شده است تا تمام نقاط این منطقه پوششی سبز رنگ و زیبا از مراتع و جنگل سر سبز و زیبا باشد که نمونه آن همان دره پیام در کلیبر است.

موقعیت ویژه این شهر از نظر قرار دریافت در کانون ذخیره گاه زیست کره همسایه اش یعنی منطقه ارسباران و نیز جاذبه های تاریخی و طبیعی در این منطقه این نقطه را به قطب توریستی استان آذربایجان شرقی تبدیل نموده است و توریستان و طبیعت دوستان زیادی را در تمام ایام سال و به ویژه در فصل های بهار و تابستان به این شهر زیبا سفر نمایند.

همین مساله باعث رشد و توسعه منطقه کیبر در این شهرستان را در پی داشته است. از منظر تاریخی، کلیبر تاریخ نسبتا کهنی دارد و در نوشته ها و منابع تاریخ نگاران این نام زیاد دیده می گردد که از آن به عنوان بذ یا بذین یاد می نمایند.

2 دهه مبارزه و مقاومت بابک خرمدین در این شهر و در دره پیام در کلیبر که بالاتر نیز به آن اشاره نمودیم، یکی از موضوعات مهم تاریخی در این دوره است. بابک خرمدین، مبارز قرن 4 هجری است که این شهر را پایگاه خود قرار داد و در آن علیه خلیفه وقت، معتصم عباسی قیام کرد اما در مقابل افشین بازنده شد و اعراب در نهایت به این شهر دست پیدا کردند.

حوادث دوران مقاومت دو دهه ای بابک خرمدین، دره پیام در کلیبر و این شهر را در کانون توجه مورخین مسلمان قرار داد. نخستین کتابی است که در خصوص کلیبر نوشته است، کتاب مروج الذهب و معادن الجوهر، نوشته علی بن حسین مسعودی است. از نظر آب و هوا و پوشش گیاهی کلیبر دارای آب و هوای معتدل کوهستانی است و سراسر پیرامون این شهر را جنگل های تنک و مراتع پوشانیده است.

شهر کلیبر

مردم این منطقه به زبان ترکی آذری صحبت می نمایند و پیرو مذهب شیعه دوازده امامی هستند. این خطه به دلیل قرار دریافت در راستا گذر کوچ عشایر موسیقی خاص خود را دارد و سبب رشد و تکامل نوعی موسیقی شده که به عاشیق معروف است.

در واقع این نوع آواز در رابطه با طبیعت است و مسائل مربوط به کوچ ایلات و احساساتشان بن مایه ساخت آواز عاشیق ها است. در واقع باید اینگونه بگوییم که کلیبر با قرار دریافت در راستا کوچ سالیانه عشایر صندلی مناسبی است برای تکامل موسیقی عاشیقی. منطقه کلیبر هم پتانسیل بسیار بالایی در جذب توریست دارد و هم دارای جاذبه های بسیار فراوانی می باشد.

زغال اخته، سمبل هویت مالی کلیبر است و محصول معروف این منطقه است. فرآورده های زغال اخته مثل ترشی، شربت، لواشک، برگه و خشکه زغال اخته و ژله در بازار این شهر به عنوان سوغات به فروش می رسد. جشنواره زغال اخته هر سال به منظور جذب توریست در این شهر برگزار می گردد.

صحنه نبردهای تاریخی

از صنایع دستی این شهر ورنی بافی است که به عنوان سوغات تهیه می گردد و این دست بافت های زیبا هنر دست عشایر قره داغ است.

از جمله جاذبه های کلیبر عبارتند از: رود کلیبر، قلعه مکیدی دره سی، قلعه کردشت، قلعه قهقهه، دژ خانلار خان (تخریب شده است)، آبگرم قلعه کندی، چشمه آب گرم موتاللیق، درخت چنار کهنسال کوانق، ییلاق ایل بسطاملو، رود ارس و ساحل زیبای آن، چشمه ثریا، دشت گل، آبشار آسیاب خرابه، منطقه حفاظت شده آینالو، قلعه مازون، دره پیام در کلیبر، روستای مردانقم، کاروانسرای شاه عباسی کلیبر، روستای کلاله سفلی، روستای مرزرود، اتراقگاه ایل بسطاملو، مراتع آغداش و چپرلی، روستای ییلاقی علی آباد و بسیاری از جاذبه های دیگر است.