آیا چینی در حال بازگشت به بازار خودروی ایران هستند؟ - تاورنا

با تور چین سفری خاطره انگیز را تجربه کنید و از قدیمیترین تاریخچه آسیا دیدن کنید و از دیوار چین در پکن عبور کنید و به نمایشگاه گوانجو رفته و در خیابانهای شانگهای قدم بزنید.

به گزارش خبرنگاران این اتفاق در شرایطی است که سایه تحریم ها همچنان بر خودروسازی کشور سنگینی می نماید و معین نیست چینی های علاقه مند به حضور دوباره در ایران با توجه به موانع تحریمی چگونه قصد خود را عملی خواهند کرد. آنچه معین است حضور خودروسازان چینی در بازار ایران در دور اول تحریم ها پررنگ شد.

در سال های ابتدایی دهه 90 به دنبال تحریم خودروسازی کشور و به دنبال آن خروج پژو از بازار ایران و کاهش شدید فعالیت رنو، خودروسازان چینی از این فرصت استفاده نموده و حضور گسترده ای در بازار خودرو کشورمان یافتند. نتیجه این کوشش ها فعالیت 18 برند چینی در بازار ایران بود. اما حضور چینی ها در ایران با استقبال مشتریان داخلی نیز همراه شد چرا که خودروهای فراوریی از لحاظ آپشن، امکانات ایمنی و رفاهی و حتی قیمت در شرایط بهتری نسبت به محصولات داخلی قرار داشتند که همین امر حضور چینی ها را در صنعت خودروی کشورمان تداوم بخشید. در همین حین تعدادی از خودروسازان چینی با توافق نامه برجام حضور خود را در بازار ایران تثبیت کردند و بعضی نیز بلافاصله بعد از امضای توافق نامه برجام پای میز مذاکره با خودروسازان داخلی حاضر شدند.

به این ترتیب در شرایطی سهم خودروسازان چینی از بازار ایران به 18 درصد رسیده بود که خروج ایالات متحده از برجام و بازگشت تحریم ها، حضور فراوری نمایندگان این کشور را در صنعت خودروی کشورمان تحت تاثیر خود قرار داد. خروج شرکای فرانسوی برای خودروسازان اتفاق تازه ای نبود، حال آنکه مدیران صنعتی و خودروساز این تصور را داشتند که با توجه به خروج شرکای فرانسوی، چینی ها می توانند به سرعت جایگزین آنها شده و با همراهی خودروسازان این کشور، صنعت خودرو در مقابل تحریم ها واکسینه شود.بنابراین دو خودروساز بزرگ کشور و شرکت های خصوصی، به نوعی از ماندگاری شرکای چینی خود با توجه به تجربه دور اول تحریم ها، مطمئن بودند.

همین اطمینان سبب شد تا خودروسازان داخلی همچنان به پیش فروش محصولات چینی حاضر در سبد محصولاتی خود ادامه دهند. اما با گذشت مدت زمان کمی چینی ها نیز همان راستای را رفتند که فرانسوی در پیش گرفته بودند. بر این اساس تهدیدات ایالات متحده آمریکا در کنار تعلیق فعالیت های کونلون بانک، بعضی از خودروسازان چینی را مجبور به ترک ایران کرد.

به این ترتیب این اتفاق خودروسازان داخلی را با چالش های متعددی روبه رو کرد که اصلی ترین آنها عدم تحویل خودروهای ثبت نامی بود. حال در شرایطی که نزدیک به یک سال و نیم از بازگشت تحریم های خودروسازی می گذرد از گوشه و کنار اخباری مبنی بر تمایل بعضی از شرکای چینی برای حضور دوباره در ایران شنیده می شود. حال این سوال مطرح است که با توجه به تنگ تر شدن حلقه تحریم ها شرکای چینی چگونه و از چه راستای خواهند توانست بار دیگر پای میز مذاکره با شرکای ایرانی خود بنشینند؟

در پاسخ به این سوال کارشناسان معتقدند میان شرکای چینی که تا پیش از بازگشت تحریم ها در ایران حاضر بودند، تفاوت هایی وجود دارد که عمده این تفاوت ها به استراتژی توسعه بازار خودروسازان چینی مربوط می شود.آنها به تحلیل این استراتژی و نقش آن در خروج از بازار ایران می پردازند و می گویند بعضی از خودروسازان چینی که پیش تر در دور اول تحریم ها در بازار ایران حضور داشتند در فاصله دو تحریم برای حضور در بازارهای اروپا و به ویژه ایالات متحده آمریکا زمینه سازی کردند؛ به این ترتیب این بخش از خودروسازان چینی مجبور به گزینش میان تداوم حضور در بازار ایران یا ادامه برنامه های خود برای حضور در بازارهای اروپا و ایالات متحده آمریکا شدند. به عقیده آنها از آنجا که وسعت بازارهای اروپا و آمریکا به مراتب از بازار ایران بیشتر است، آنها به رغم میل باطنی بازار ایران را ترک کردند.

حال به سراغ آن بخش از خودروسازان چینی می رویم که برنامه توسعه ای برای حضور در بازارهای اروپایی و آمریکا ندارند. قطعا این بخش بی میل نیستند که حضور خود را در بازار ایران تداوم ببخشند حال آنکه در این راستا چالش هایی پیش روی آنها واقع شده است. آنچه معین است این شرکت های خودروساز به دلیل نداشتن بازاری در اروپا و آمریکا نگرانی بابت حضور در ایران ندارند، اما همچنان چالش نقل و انتقال اقتصادی با شرکای ایرانی به قوت خود باقی است، بنابراین چنانچه آنها بخواهند دوباره در بازار ایران حضور داشته باشند باید راه حلی برای این موضوع پیدا نمایند. بنابراین کارشناسان با توجه به این چالش ها بازگشت خودروسازان چینی به خطوط فراوری را امری ممکن اما مشروط به رفع شدن چالش ذکر شده می دانند.

شرایط کنونی فراوری محصولات چینی

با توجه به اینکه کارشناسان برندهای چینی حاضر را به دو دسته تقسیم کردند، به نظر می رسد ابتدا باید نگاهی به شرایط فراوری محصولات خودروسازان این کشور در ایران بیندازیم.براساس آمارهای منتشره از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت تا خاتمه فصل پاییز امسال در مجموع 18 برند خودروساز چینی در ایران حضور داشتند.از این تعداد 13 برند با خودروسازان خصوصی همکاری نموده و 5 برند در خطوط فراوری خودروسازان نیمه دولتی حضور دارند.البته از این 13 خودروساز چینی که با شرکت های خصوصی مشارکت می نمایند بخشی به دنبال حضور در بازارهای اروپایی و آمریکا هستند از این رو با توجه به بازگشت تحریم ها به نظر می رسد غیبت آنها در خطوط فراوری کشورمان طولانی شود. در کنار این مساله همان طور که پیش تر اشاره شد بحث انتقال پول نیز به چالشی برای شرکای چینی خودروسازان داخلی تبدیل شده است. دلیل اصلی این مساله عدم همکاری کونلون بانک چین است. این بانک در دور اول تحریم ها نقشی محوری در جابجایی پولی میان ایران و چین بر عهده داشت، حال آنکه در دور دوم تحریم ها بسیاری از فعالیت های خود در این زمینه را معلق نموده است. اما در بین برندهای چینی، BYD چین که از قضا به فراوری خودروهای برقی و هیبریدی نیز معروف شده نه تنها در آذرماه هیچ محصولی را در خطوط فراوری خود در ایران نهایی ننموده بلکه مجموع خودروهای فراوریی این شرکت از ابتدای امسال تا خاتمه آذر تنها 79 دستگاه بوده است. علت خروج BYD از بازار ایران را باید در طرح های توسعه ای که این خودروساز چینی برای اروپا و آمریکا در سر می پروراند، جست و جو کرد.

در میان خودروسازان بخش خصوصی، شرکت صنعت خودروی آذربایجان که محصولات شرکت چینی سایک (ام جی) را مونتاژ می نماید در حالی که جدیدا عنوان نموده به دنبال شروع فعالیت در خطوط فراوری خود است، نه تنها در آذرماه هیچ فعالیتی نداشته، بلکه مجموع محصولات فراوریی این شرکت در 9 ماهه امسال تنها 135 دستگاه بوده است. دلیل این اتفاق را باید در برنامه های جهانی سایک موتور شریک چینی این شرکت داخلی جست و جو کرد. سایک موتور در بخش تامین قطعه با بسیاری از برندهای مطرح خودروساز بین المللی مشارکت دارد و همچنین به دنبال راه اندازی خطوط فراوری محصولات الکتریکی خود در آمریکا است.

همین مساله برای گریت وال، بایک موتور، فوتون و هنتنگ، بیسو و کوپا چین نیز اتفاق افتاده است. بعضی از این شرکت ها در حالی در 9 ماهه سال 97 هیچ محصولی مونتاژ نکردند که در بازه زمانی مشابه به میزان اندکی خودرو از خط مونتاژ شرکت های فراورینماینده خارج شده است، حال آنکه در آذرماه امسال این میزان فراوری نیز متوقف مانده است.

بنابراین معین است که این شرکت ها پک هایی را که پیش تر به کشور وارد کردند را فراوری اما با اتمام این پک ها فراوریشان در آذر ماه متوقف شده است. تنها ریگان خودرو در 9 ماهه سال 97، اقدام به مونتاژ برند کوپا در خطوط فراوری خود نموده است. در همین حال خودروسازان بم مونتاژنماینده محصولات جیلی، مدیران خودرو، کرمان موتور و بهمن توانسته اند در آذرماه به فرایند مونتاژ محصولات خود ادامه دهند.

البته به نظر می رسد که شرکت خودروسازان بم مونتاژنماینده محصولات جیلی و بهمن مونتاژنماینده محصولات هاوال و بسترن به زودی خطوط فراوری خود را متوقف نمایند چراکه شرکت جیلی چین به دنبال بازارهای اروپایی و آمریکا است. بهمن موتور نیز اعلام نموده که شرکای چینی به آنها اعلام نموده اند که به همکاری خود ادامه نمی دهند.بنابراین در شرکت های خصوصی تنها کرمان موتور و مدیران خودرو با چالش های کمتری از ناحیه عدم همکاری شرکای چینی خود روبرو هستند.

حال سری به خودروسازان دولتی می زنیم. ایران خودرویی ها محصولات دانگ فنگ و هایما را مونتاژ می نمایند. دانگ فنگ نفسش در خطوط فراوری ایران خودرو به شماره افتاده اما همچنان حضور دارد. اما هایما از آمار فراوری مناسبی برخوردار است. ایران خودرویی ها تنها در آذرماه امسال 471 دستگاه هایما مونتاژ نموده اند.

در حالی که فراوری برلیانس در پارس خودرو متوقف شده است اما چانگان همچنان در خطوط فراوری سایپا مونتاژ می شود. سایپا توانسته طی 9 ماهه امسال 4 هزار و 887 دستگاه چانگان مونتاژ کند که از این تعداد 107 دستگاه در آذرماه مونتاژ شده است.

چگونگی بازگشت چینی ها

آنالیز شرایط فراوری خودروسازان چینی نشان می دهد که تمایل به بودن در دیگر بازارها و همچنین چالش نقل و انتقال اقتصادی سبب کم رنگ شدن حضور چینی ها در ایران شده است. اما بعضی کارشناسان معتقدند خودروسازی چین نمی تواند به راحتی از بازار ایران بگذرد. حسن کریمی سنجری جزو این کارشناسان است. کریمی سنجری در گفت وگو با دنیای اقتصاد می گوید با توجه به رشد فراوری خودرو در چین، فعالان این صنعت نمی توانند از بازار بکری مانند ایران چشم بپوشی نمایند. این کارشناس ادامه می دهد چینی ها به دنبال گسترش بازارهای خود هستند ، از این رو خروج از بازاری مانند ایران برای آنها مشکل است.

وی می گوید این امکان وجود دارد که چینی ها به صورت چراغ خاموش به بازار ایران بازگردند. البته این کارشناس تاکید می نماید این اتفاق برای تمام برندهای چینی که پیش تر در ایران حضور داشتند روی نخواهد داد. دلیلی که این کارشناس برای این موضوع مطرح می نماید به جذابیت بازارهای اروپایی و آمریکا و همچنین حجم سرمایه گذاری خودروسازان چینی در چند سال اخیر در این بازارها باز می شود. کریمی سنجری معتقد است برندهای چینی که نقشی در بازار اروپا و آمریکا ندارند چنانچه بتوانند چالش نقل و انتقال اقتصادی را بر طرف نمایند، در بازار ایران حضور پیدا می نمایند.فربد زاوه نیز با کریمی سنجری درباره امکان بازگشت خودروسازان چینی که در بازارهای جهانی جایی ندارند و تنها در داخل چین فعال هستند، موافق است. البته این کارشناس بر نقش مسائل سیاسی در این زمینه تاکید می نماید. زاوه به خبرنگار ما می گوید در حال حاضر کونلون بانک حاضر به همکاری با خودروسازی ایران نیست که همین اتفاق روی همکاری شرکای چینی تاثیر منفی گذاشته است. وی تاکید می نماید که اگر قرار بر بازگشت شرکای چینی باشد این مساله باید در سطوح بالای سیاسی مطرح و برای آن چاره اندیشی شود.