محیط زیست و انسان (2) - تاورنا

مترجم: زهرا راهنمایی منش

منبع:راسخون

دومین قدم، کسب دانش کافی و همراه آن ترمیم بدن زخمی زمین خواهد بود و در این راستاست که می توانیم رنگ سیر سبزـ رنگ اعتقاد به هستی طبیعت را مجددا با عظمتی بیش تر از گذشته ببینیم. این رنگ باید مجددا خودنمایی کند. برای زنده نگه داشتن رنگ سبز باید کوشش کنیم چون بدون آن خود نیست و نابودیم. چون می خواهیم باشیم پس کوشش می کنیم تا آن را هرچه پر رنگ تر کنیم، تا زمانی که سرتاسر سیارة ما را رنگ سبز فراگیرد کوشش کنیم.

سومین قدا را که جلوگیری از سوزاندن محصولات زمین برای تأمین انرژی است، باید محکم تر برداشت، اینک از یکی از عوامل مهم در ساختن دنیای مطلوب برای جانداران کرۀ زمین، یعنی برترین روش استفاده از انرژی سخن را آغاز کنیم.

انسان با توانایی حاصل از سازو کار تفکر خویش، انواع دیگر موجودات را کاهش داده و نوع خود را جایگزین نموده و می نماید. نوع انسان از سطوح مختلفی از آگاهی برخوردار است. آنان که مکاهمم تفکر علمی و تجربی را نیازموده اند بی رحمانه به محیط زیست آسیب می رسانند و کسانی هم که تصمیم گیرنده هستند و توان کل جامعه با تصمیم های آنان جهت گیری می گردد، اهمیت وظیفۀ خطیر حفاظت از کرۀ خاکی را درک ننموده اند. رهبران جامعه های انسانی باید کنترل شدید افزایش جمعیت را آغاز نمایند و هر لحظه سستی و سهل انگاری در این زمینه، صدمه به تکامل موجودات در آینده است. وظیفۀ ما نسبت به محیط زیست هشدار دادن به گروه تصمیم گیرنده نقاط مختلف دنیا است.

علاوه بر عامل اصلی تخریب محیط، یعنی افزایش جمعیت، عوامل دیگری هم مؤثرند که همگی به عامل اول بستگی دارند. مهم ترین آن انرژی مورد نیاز بدن است.

شکی نیست که انرژی و مواد حاصل از احتراق سوخت ها که در جو کرۀ زمین گرد آمده اند و بر خاک وآب این سیاره پخش می شوند، برای محیط زیست انسان زیان آورند. آزاد کردن هر نوع انرژی در محیط کرۀ زمین، کم ترین ضرری که ممکن است داشته باشد گرم کردن لایۀ هوای محیط زمین است.بر اثر گردش زمین به دور خود و خورشید و ایجاد فصول مختلف، شرایط خاصی بر زوی کرۀ زمین به وجود آمده است که امکان زندگی موجودات زنده بر روی آن را فراهم نموده است. هوشمندترین موجود این کره یعنی انسان برای آسوده تر زندگی کردن نیاز به مسکن، پوشاک، خوراک، بهداشت، و صنعت دارد. و برای تأمین بهتر همۀ این ها نیازمند انرژی است. انسان برای فراوری انرژی یا از واکنش های شیمیایی استفاده می نماید، یا از انرژی های تجدید شونده یا از واکنش های هسته ای که سرچشمۀ اصلی آن ها هم یکی از دو فرایند اول و منبع آن خارج از کرۀ زمین است. بیش ترین انرژی مورد نیاز انسان تا به امروز از واکنش های شیمیایی تأمین شده است. زمانی که انسان دانش کافی نداشت از انرژی شیمیایی موجود در بدن موجودات جاندار گیاهان استفاده میکرد، و زمانی که تجربه اش بیش تر شد استفاده از ذخایر طبیعی حاصل از فتوسنتز را که پس از گذشت میلیون ها سال به صورت سوخت های فسیلی در آمده بودند آغاز کرد. یعنی در این مرحله، از واکنش های شیمیایی گرما زا استفاده می کرد و تنها منابع موجودی که به مقدار فراوان ذخیره شده بود منابع فسیلی بودند. در این منابع، انرژی خورشیدی در پیوندهای عناصر تشکیل دهندۀ مواد آلی ذخیره شده اند.

هنگامی که تجربۀ انسان در شناخت مواد تشکیل دهندۀ محیط باز هم بیشتر شد، یعنی زمانی که توانست اجزای تشکیل دهندۀ هستۀ اتم ها را بشناسد و توانست هسته های بزرگ تر را به هسته های کوچک تر تقسیم کند و از این راه انرژی ذخیره شده در هسته ها را آزاد کند، دریافت که این انرژی حاصل از جابجایی الکترون ها در اربیتال ها بسیار بیش تر است. در حال حاضر از هر دو نوع انرژی یعنی هم از انرژی ذخیره شده در پیوندهای شیمیایی و هم از انرژی هسته ای استفاده می گردد.

همراه با افزایش شناخت از منابع انرژی، شناخت انسان از فنونی که زندگی آسوده ای را برای او فراهم می نمایند هم بیش تر شد. مثلا خانه ها با مصالحی ساخته می شوند که برای ساختن آن ها انرژی بیش تری به کار می رود. پوشاک را از موادی می سازیم که مصرف انرژیش چند برابر گذشته اشت. خوراک را هم به شکلی تهیه می کنیم که برای کاشت، داشت، برداشت، حمل و نقل و نگهداری آن، انرژی زیادی صرف می کنیم. به اسم مثال امروزه فراوری یک بطری شیر در آمریکا نیاز به نیم بطری مواد نفتی دارد.تأمین بهداشت، علاوه بر افزایش مصرف انرژی، باعث فراوری مثل بیش از حد در کشورهای عقب افتاده شده است. برطرف هریک از نیازهای مذکور مستلزم ایجاد صنایع خاصی است و می دانیم که هیچ صنعتی هم بدون انرژی کار نمی نماید. در واقع مقدار پیشرفت کشورها را با مقدار مصرف انرژی می سنجند. از طرفی هرچه کشوری پیشرفته تر شد سهم آن در آلودگی محیط زیست هم افزایش یافته است.

ولی مسئلة اساسی انسان همان فراوری مثل بی رویه در اثر تکنولوژی است، گرچه مرتبا مقداری انرژی هم به وسیله گیاهان و جنگا ها به فضا وارد می گردد. بیماری همه¬گیر مرگ جنگل ها و گیاهان بر اثر بی اطلاعی و نادانی بعضی از انسان ها روز به روز افزایش می یابد، مقدار اکسیژن بازگشتی به فضا به وسیله جنگل ها و فضای سبز هم کاسته می گردد. لذا دی اکسید کربن به تدریج در جو کرۀ زمین انباشته می گردد و هرچه مقدار آن افزایش یابد، تابش های فرو سرخ کرۀ زمین را بیش تر جذب می نماید و بنابر این باعث افزایش دمای لایه های هوای اطراف زمین می گردد. به مرور زمان آب وهوای گرم و مرطوبی به وجود می آید که امکان زندگی را مشکل تر می نماید. حتی استفاده از انرژی حاصل از شکافت هسته ای یا همجوشی هسته ای هم راهکار اساسی نییست، زیرا استفاده از آن ها هم باعث گرم شدن کرۀ زمین و ذوب شدن یخ های قطب ها می گردد، حتی اگر بتوان نیروگاه های هسته ای را کاملا بی خطر ساخت و آلودگی محیط زیست آن ها را کمتر کرد لازمه اش صرف هزینه های بسیار سنگین است. تنها راه معقول برای تأمین انرژی مورد نیاز ساکنان کرۀ زمین که در سیستمی بسته زندگی می نمایند، استفاده از انرژی های تجدید شونده است که منشأ تمام آن ها خورشید است. به سادگی نشان داده می گردد که با استفاده از هر متر مربع انرژی گرد آورده شده از خورشید، می توان معادل سوزاندن 120 لیتر نفت در عرض سال از خورشید انرژی گرفت.

در حال حاضر استفاده از این نوع انرژی در موارد زیادی امکان پذیر است. ساده ترین کاربرد این انرژی تهیۀ آب گرم مصرفی خانه هاست. برای نشان دادن کارایی این روش آب گرم مورد نیاز در روستا به صورت آزمایشی با استفاده از انرژی خورشیدی تأمین گشته است. حتی در حال حاضر استفاده از این انرژی برای دولت ها ارزان است و این در حالی است که این نوع انرژی ها هیچ گونه اثر سویی بر محیط زیست ندارد. لذا عدم استفادۀ گسترده از انرژی های تجدید شونده، نشان دهندۀ فقدان شناخت کافی است. پس این اندیشۀ خوبی خواهد بود برای این که دولت ها تشویق شوند در خصوص استفاده از انرژی های تجدید شونده تصمیم های جدی تری بگیرند. فقط در این صورت است که می توان برای سیارۀ ما آیندۀ روشن تری پیش¬بینی کرد.