اکوسیستم مصنوعی زمینی درون شیشه - تاورنا

مترجم: احمد رازیانی

منبع:راسخون

خانه شیشه ای در وسط صحرای آریزونا بر پا شد و مدت دو سال مسکن چهار مرد و چهار زن بود. هشت پژوهشگر علوم زیست کره (بیوسفر)، از جهان خارج بریده و می خواهند ببینند که زندگی در این جهانی مصنوعی، و ازلحاظ بوم شناختی بکر، چگونه است. برنت تسابل از مونیخ، سرپرست پروژه بیوسفر است.

در نور ضعیف خورشید، عمارتی بزرگ همانند بنایی در یک سیاره بیگانه، سوسو می زند؛ این بنا چیزی بین آثار تاریخی مصری و یک گلخانه آینده است. ادوارد باس، میلیاردر شرکت نفت تگزان در وسط بیابان جادویی جنوب آریزونا، این عمارت را از 80000 تیرآهن سفیدرنگ و 6 هزار قطعه شیشه بنانموده است. برای ساختن بیوسفر، صد میلیون دلار هزینه شده است و نمونه ای مینیاتوری از سیاره زمین است که اعضای پروژه آن را زیست کره شماره یک می نامند. در زیر گنبدهای شیشه ای آن، در ناحیه ای به وسعت بیش از 12 هزار مترمربع، جنگل مرطوب حاره ای، گرم دشت، باتلاق، بیابان و اقیانوس، زمین مزروعی حاصلخیز و منطقه مسکونی در مجاورت یکدیگر، مسکنی بومی برای غیربومی های این محیط منحصربه فرد به وجود آورده است. تجربه بیوسفر با دو هدف انجام می گردد: یاری به نجات کره زمین (زیست کره شماره یک) از تخریب، و تحصیل یافته هایی برای ایجاد ایستگاه های فضایی خودکفا در آینده.

در سال 1991 هشت پژوهشگر منتخب بیوسفر، از دری پولادین گذشتند که به مدت دو سال بر روی آن ها قفل ماند و آن ها در طی این دو سال درون این جهانی شیشه ای خوداتکا، کار وزندگی کردند. تابه حال هرگز، گروهی از انسان ها، به مدتی چنین طولانی، در چنین سیستم کاملاً مهروموم شده ای که هر چیز آن باید درباز گردش کامل باشد، زندگی ننموده اند.

انگیزه توجه به این پروژه قابل درک است: تنها تماشا بیوسفر انسان را به این سفر تشویق می نماید، و جهانی درونی آن هم به همین مقدار هیجان انگیز است. این جهان با اکوسیستم (نام منطقه ها گوناگون بوم شناختی) هموساپینس (انسان اندیشه ورز، یا کنونی) در قسمت غربی شروع می گردد که در آن هشت واحد زندگی شامل یک کتابخانه، آزمایشگاه های متعدد و یک سکوی نظارت وجود دارد. در مجاورت آن، اکوسیستم کشاورزی با مساحت حدود 2 هزار مترمربع قرار گرفته است که شامل حیات گیاهی و جانوری زنده و رشد یابنده ای است و در آن، انواع سبزی ها، میوه، برنج، مرغ و خروس، بز، مرغابی و ماهی که ذخیره غذایی منحصربه فرد هشت میهمان بیوسفر در طول مدت اقامت دوساله آن هاست، پرورش می یابند. جالب تر از این ها، پنج اکوسیستم دیگر است. در یک طرف گنبد شیشه ای 26 متری، نمونه ای مینیاتوری از جنگل بارانی منطقه ها حاره بیش از 300 گونه مختلف گیاهی وجود دارد. نوک بلندترین درختان، در ابری از بخارآب کاملاً پنهان شده است. و آبشاری باریک به سمت زیست بوم بعدی یعنی گرم دشت، جاری است. در این زیست بوم، گیاهانی از استپ های علفی افریقا، امریکای جنوبی و استرالیا بر روی سنگلاخ رشد می نمایند. در کنار این اکوسیستم، باریکه ای باتلاقی و میکروکاسمی از اقیانوس پر از مانگرو (از تیره شاه پسند) تپه ای مرجانی، به رنگ ارغوانی وجود دارد و بیابان واقع در پشت کالیفرنیا است. وقتی که خاتمه در پولادین خانه شیشه ای بسته گردد، نزدیک به 3800 گونه گیاهی و جانوری درون آن منزل خواهند کرد.

این مدل مصنوعی زمین، تجسمی از بهشت واقعی است؛ اما بدون تکنو سفر با تجهیزات زیرزمینی مخفی، ساختمان فوقانی اکوسیستم ها فرو خواهد پاشید. برای مثال، اگر به سبب وجود 27 دستگاه تهویه مطبوع نبود، دمای خانه شیشه ای در روزبه 50 درجه سانتی گراد و بیشتر افزایش می یافت. در چنین دمایی حتی درخت موز هم خشک می گردد و می میرد. به رغم وجود این سیستم خنک نماینده، بازهم دما در حدود 30 درجه سانتی گراد و رطوبت در سطح 85 درصد خواهد بود.

بیوسفر، باوجود تظاهر به کامل بودن هنوز کوچک تر از آن است که اقلیم درونی استواری را نگه دارد. به این علت 5000 حساسه، به طور مرتب، داده های آب وهوا پاش که منحصراً جهت بیوسفر طراحی شده و به وسیله پژوهشگران با اتکا به تلمبه های خنک نماینده بزرگ و کامپیوتر اداره می گردد، چرخه آبیاری پیچیده ای را برقرار نگه می دارد.

اقیانوس خانگی هم مسائل خاص خود رادار است. به علت شرایط خاص هواشناسی در زیر سقف شیشه ای، آهنگ تبخیر به مقدار ای کم است که باید آب را با تلمبه از آن خارج، و نمک زدایی کرد و به منطقه جنگل بارانی حاره، یعنی جایی که تبخیر آسان تر انجام می گردد، راهنمایی کرد؛ در غیر این صورت دریا طغیان خواهد نمود. طبیعتاً همه این ها به انرژی احتیاج دارد و برای تأمین آن یک مولد به طور شبانه روزی کار می نماید. یک خط لوله گاز مولد را در تکنو سفر تغذیه می نماید، مانند بند نافی این زیستگاه مصنوعی را به جهان خارج متصل می سازد.

در طول دوره شش ساله تدارکات و بنای ساختمان، پرسش های بی شماری مطرح شد. برای مثال، چگونه گیاهان گرده افشانی خواهند کرد؟ زنبور، برای انجام این وظیفه در درون بیوسفر، غیرقابل اعتماد است؛ زیرا قطعات شیشه ای بخشی از نور فرابنفش را جذب نموده، حس جهت یابی حشرات را مختل می نمایند. خاتمه، دانشمندان به پرورش مرغ و مگس خوار پرداختند.

مارگرت آگوستین مدیر و معمار پروژه می گوید: معلومات قابل توجه بی شماری درباره باز چرخ زباله های تولیدشده، وهم بلایی که روزانه بر سر محیط زیست خود می آوریم، به دست خواهیم آورد. او می افزاید که فواید دیگر پروژه، کسب اطلاعات تازه درباره باران اسیدی، کاهش لایه ازن، اثر گلخانه ای و گرم شدن زمین خواهد بود.

هیچ یک از هشت دانشمند، عضو موسسه پژوهشی مشهوری نیستند. ولی همگی چنان که از عناوین آن ها پیدا است، زمینه علمی معتبری دارند. برای مثال، تقابل چهل و یک ساله سرپرست آلمانی گروه، مهندس وهم استاد کالج است. ابیگل آلینگسی ساله که معاون گروه و مسئول اکوسیستم اقیانوسی است، ده سال گذشته را در سفرهای تحقیقاتی دریانوردی و درزمینه حیات پستانداران دریایی گذرانیده است.

لیندا لای سی ونه ساله، به اسم زیست شناس گیاهی، برای سازمان های حفظ محیط زیست کارنموده است.

دانشمندان برجسته ای به اسم مشاور دعوت شده اند، اما آزمایش های برنامه ریزی شده، بر اساس قوانین خشک و روش شناسی علمی طراحی نشده اند. رابرت مک الوری پژوهشگر عضو ناسا ویکی از مشاوران گروه می گوید: بیوسفر، مفاهیم علمی و پژوهشی کاملاً متفاوت با قوانین ثابت آکادمیکی را دربرمی گیرد. یک چیز قطعی است و آن اینکه جهانی مصنوعی بیوسفر، حاوی متغیرهای بسیار متنوعی است و درنتیجه حل اغلب مسائل بیشتر به بخت بستگی دارد. گیاه شناس برجسته تونی بورگس می گوید: من عاشق تجربه ام. حوزه مسئولیت من در اینجا بیشتر از آنکه حقیقی باشد، خیالی است. فقط نگاه می کنم که چطور گیاهان و جانوران در طی دو سال پرورش می یابند؛ کدام نوع از میان می رود کدام گونه تازه پرورش می یابد، چطور ممکن است لاک پشتی در جنگل بارانی سردرگم گردد. عملاً به سختی می توان تصور کرد که در سیستمی محدود و در مدت فقط دو سال، فرایند انتخاب طبیعی به تولد چهارمین گونه های تازه گیاهی و جانوری بینجامد. و اشکال حیاتی و نحوه زندگی را طوری دگرگون کند که در طی میلیون ها سال اتفاق می افتد. البته امید می رود که در بیوسفر، یافته های تازهی، دست کم برای صدسال آینده به دست آید، اما حتی اگر دقیقاً به نتایج مطلوب هم نرسیم، نتایج حاصل، ثمره شیرینی از سخاوت تکنولوژی فوق مدرن در امدادهای بوم شناختی خواهد بود.

/ج